Khoảng cách giữa hai móng đơn là yếu tố quan trọng trong thiết kế nền móng, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng chịu lực, biến dạng và độ lún của công trình. Nếu khoảng cách quá gần, vùng ứng suất giữa hai móng có thể chồng lấn, gây ra lún lệch và giảm khả năng chịu tải của móng. Ngược lại, khoảng cách quá xa sẽ làm tăng kích thước công trình và chi phí xây dựng không cần thiết.

Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về khoảng cách tối thiểu giữa hai móng đơn theo các tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN), Mỹ (ACI, IBC) và Châu Âu (Eurocode 7) và kinh nghiệm thực tế như sau:

1. Theo đường kính phát triển ứng suất (góc truyền ứng suất khoảng 30° - 45°):

• Khoảng cách giữa mép hai móng đơn tối thiểu nên bằng 1.5B đến 2B (B là bề rộng móng).
• Nếu đất yếu, khoảng cách có thể cần lớn hơn để tránh lún lệch.

2. Theo tiêu chuẩn kinh nghiệm thiết kế:

• Nếu hai móng đặt trên đất cứng, khoảng cách tối thiểu giữa mép móng có thể từ 0.8B đến 1B.
• Nếu hai móng đặt trên nền đất yếu, khoảng cách nên từ 2B trở lên để tránh ảnh hưởng ứng suất và giảm nguy cơ lún lệch.

3. Theo quy định tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN 9362:2012 - Thiết kế nền móng công trình xây dựng):

• Khoảng cách tối thiểu giữa hai móng đơn nên đủ để vùng ứng suất của chúng không chồng lấn đáng kể, thường lấy 1.5B đến 2B.
• Nếu có tải trọng lớn hoặc nền đất yếu, cần phân tích chi tiết bằng phần mềm mô phỏng ứng suất như Plaxis để kiểm tra sự ảnh hưởng lẫn nhau.

4. Khoảng Cách Theo Tiêu Chuẩn Mỹ (ACI, IBC)

Tại Mỹ, các tiêu chuẩn phổ biến như ACI 318-19 (Tiêu chuẩn của Viện Bê tông Hoa Kỳ) và IBC (International Building Code) quy định khoảng cách giữa hai móng đơn như sau:

• ACI 318-19: Yêu cầu khoảng cách tối thiểu giữa mép hai móng đơn phải lớn hơn hoặc bằng 1.5B để tránh chồng lấn vùng ứng suất.

• IBC 2018: Đưa ra công thức xác định khoảng cách giữa hai móng đơn dựa vào điều kiện đất nền và tải trọng công trình. Thông thường, khoảng cách tối thiểu là 2B đối với nền đất tốt, và có thể tăng lên 3B - 4B nếu nền đất yếu.

• ASCE 7-16: Hướng dẫn tính toán khoảng cách tối thiểu để đảm bảo ổn định công trình dựa vào hệ số an toàn chống lật, chống trượt.

Ví dụ:

• Nếu một móng đơn có bề rộng B = 1.5m, khoảng cách tối thiểu giữa hai móng theo ACI 318-19 nên từ 2.25m - 3m.

• Nếu móng đặt trên nền đất yếu, cần xem xét mở rộng khoảng cách lên 3B hoặc hơn.

5. Khoảng Cách Theo Tiêu Chuẩn Châu Âu (Eurocode 7)

Eurocode 7 (EN 1997-1:2004) là tiêu chuẩn thiết kế nền móng của Châu Âu, áp dụng rộng rãi tại nhiều quốc gia EU. Tiêu chuẩn này quy định:

• Khoảng cách giữa hai móng đơn nên lớn hơn 1.5B để đảm bảo ứng suất không chồng lấn nghiêm trọng.

• Trong đất có cường độ thấp (ví dụ: sét mềm hoặc cát mịn), khoảng cách nên lớn hơn 2B.

• Khi sử dụng phân tích địa kỹ thuật nâng cao, có thể điều chỉnh khoảng cách dựa trên kết quả mô phỏng ứng suất (FEM - Finite Element Method).

Bảng tham khảo theo Eurocode 7:

Ví dụ:

• Với móng đơn có kích thước B = 2m, nếu đặt trên nền đất sét mềm, khoảng cách tối thiểu giữa mép hai móng phải từ 6m - 8m.