Ngành Kiến trúc - Kỹ thuật - Xây dựng (AEC) đang trải qua một cuộc cách mạng về tư duy và quy trình làm việc, với sự chuyển dịch mạnh mẽ từ CAD (Computer-Aided Design) sang BIM (Building Information Modeling). Nếu bạn là người dùng AutoCad lâu năm, việc hiểu rõ sự khác biệt giữa AutoCad và Revit (phần mềm BIM tiêu biểu) và lý do tại sao BIM là xu hướng tất yếu trở nên vô cùng quan trọng. Bài viết này sẽ làm rõ sự khác biệt cốt lõi giữa tư duy CAD và BIM, giải thích vì sao BIM là quy trình chứ không phải một phần mềm, và phân tích lý do các chủ đầu tư, nhà thầu lớn cùng Chính phủ Việt Nam đang thúc đẩy mạnh mẽ việc áp dụng BIM.

1. Tư Duy AutoCad vs. Tư Duy BIM (Revit) Khác Biệt Cốt Lõi

Sự khác biệt căn bản giữa AutoCad và Revit không chỉ là 2D so với 3D, mà nằm ở cách tiếp cận và quản lý thông tin.

AutoCad tập trung vào bản vẽ (Drawing-centric)

• Cách tiếp cận: Sử dụng các đối tượng hình học cơ bản (đường nét, hình khối) để tạo ra các bản vẽ kỹ thuật 2D hoặc mô hình 3D đơn thuần. Phần mềm không "hiểu" ý nghĩa thực sự của đối tượng (ví dụ: không biết hai đường thẳng song song là một bức tường).

• Quản lý dữ liệu: Tạo ra các tệp bản vẽ (DWG) riêng lẻ, dữ liệu chủ yếu là hình học, thông tin phi hình học rời rạc.

• Cập nhật thay đổi: Phải thực hiện thủ công trên tất cả các bản vẽ liên quan khi có thay đổi, tốn thời gian và dễ sai sót.

• Điểm mạnh: Linh hoạt trong vẽ chi tiết 2D, dễ tiếp cận cho người mới.

Revit (Tư duy BIM) Tập trung vào Mô hình Thông tin (Model-centric)

• Cách tiếp cận: Xây dựng một mô hình thông tin 3D ảo của công trình bằng các đối tượng thông minh (tường, cửa, dầm, cột...) có tham số và chứa dữ liệu phong phú (vật liệu, thông số kỹ thuật, chi phí...).

• Quản lý dữ liệu: Chỉ có một mô hình dữ liệu trung tâm duy nhất. Tất cả các khung nhìn (mặt bằng, mặt cắt, 3D, bảng thống kê) chỉ là các cách hiển thị khác nhau của mô hình đó. Dữ liệu hình học và phi hình học được tích hợp chặt chẽ.

• Cập nhật thay đổi: Thay đổi trên một đối tượng hoặc khung nhìn sẽ tự động cập nhật đồng bộ trên toàn bộ mô hình và các tài liệu liên quan (bản vẽ, thống kê). Đây là sức mạnh vượt trội của quy trình BIM.

• Điểm mạnh: Quản lý thông tin tập trung, phối hợp đa bộ môn hiệu quả, giảm xung đột, tự động hóa hồ sơ, tạo mô hình 3D giàu thông tin.

Bảng so sánh tóm tắt giữa quy trình CAD và BIM

Việc chuyển từ "vẽ đường nét" sang "xây dựng mô hình thông minh" là cốt lõi của sự thay đổi tư duy từ CAD sang BIM.
Nhìn chung, việc thay đổi từ CAD sang BIM là thay đổi cơ bản về cách làm việc và trao đổi thông tin của dự án giữa tất cả các bên. BIM cho phép tất cả các bên nhận trực tiếp thông tin thay đổi trong dự án qua môi trường dữ liệu chung (Common Data Environment - CDE), với một ngôn ngữ thống nhất mà tất cả các bên cùng hiểu được (BIM Platform). Đặc biệt, nó còn cho phép đơn vị vận hành được tham gia đóng góp trong quá trình thực hiện dự án nhằm tối ưu chi phí quản lý vận hành trong suốt vòng đời công trình.

 
Hình 1. So sánh quy trình trao đổi thông tin giữa CAD và BIM

2. BIM Là Một Quy Trình, Không Chỉ Là Phần Mềm 

Hiểu đúng BIM là gì rất quan trọng. BIM không chỉ là phần mềm Revit, mà là một quy trình làm việc cộng tác dựa trên mô hình thông tin số, quản lý thông tin dự án hiệu quả suốt vòng đời công trình.

Các yếu tố cấu thành Quy trình BIM:

Để triển khai BIM thành công, cần sự kết hợp của các yếu tố cấu thành gồm:

• Con người (People): Yếu tố trung tâm, đòi hỏi kỹ năng, sự cộng tác và thay đổi văn hóa làm việc.

• Quy trình (Process): Cách thức thông tin được tạo, quản lý, chia sẻ, được định nghĩa trong Kế hoạch Thực hiện BIM (BEP).
• Công nghệ (Technology): Phần cứng, phần mềm (như Revit, Navisworks) và Nền tảng Dữ liệu Chung (CDE).
• Chính sách & Tiêu chuẩn (Policy & Standards): Đảm bảo tính nhất quán, tương tác (ISO 19650, tiêu chuẩn quốc gia, Quyết định 348/QĐ-BXD tại Việt Nam).

Tự động hóa (Automation) - Sức mạnh của Quy trình BIM:

Tự động hóa BIM là việc dùng công nghệ để thực hiện các tác vụ lặp lại, phức tạp một cách tự động dựa trên mô hình thông tin, giúp tăng hiệu suất, độ chính xác và tiết kiệm chi phí.
Một số ví dụ tự động hóa BIM có thể kể đến như:

• Tự động phát hiện xung đột (Clash Detection): Tìm va chạm giữa các bộ môn (kiến trúc, kết cấu, MEP) sớm để giải quyết trước thi công, tránh làm lại tốn kém (sử dụng Navisworks, Solibri, ACC...).

• Tự động bóc tách khối lượng (Quantity Takeoff - QTO): Trích xuất khối lượng vật tư chính xác từ mô hình để lập dự toán nhanh chóng (sử dụng Revit Schedules, Autodesk Takeoff...).

• Tự động tạo bản vẽ & tài liệu: Bản vẽ 2D, bảng thống kê được trích xuất và cập nhật tự động từ mô hình.

• Khác: Phân tích năng lượng, mô phỏng tiến độ (4D), lập trình trực quan (Dynamo), Công nghệ LiDAR hỗ trợ chuyển đổi số hiện trạng công trình...

Tự động hóa là động lực chính thúc đẩy chuyển đổi sang BIM, nâng cao năng lực con người từ vẽ sang quản lý thông tin và phân tích dữ liệu.

3. Tại Sao Ngành Xây Dựng Việt Nam Phải Chuyển Sang BIM?

Việc áp dụng BIM tại Việt Nam đang trở nên cấp thiết do lợi ích vượt trội và yêu cầu pháp lý.

3.1. Lợi ích BIM mang lại
BIM tạo ra giá trị lớn cho mọi bên tham gia dự án:

• Chủ đầu tư: Ra quyết định tốt hơn, kiểm soát chi phí/tiến độ hiệu quả, tăng minh bạch, quản lý vận hành tối ưu sau này.

• Đơn vị thiết kế: Phối hợp đa bộ môn tốt hơn, nâng cao chất lượng thiết kế qua phân tích/mô phỏng, tự động hóa hồ sơ, trình bày trực quan.

• Nhà thầu: Lập kế hoạch/dự toán chính xác (4D/5D BIM), giảm sai sót/làm lại tại công trường, tối ưu vật tư, cải thiện an toàn, thúc đẩy chế tạo sẵn.

• Đơn vị vận hành: Có cơ sở dữ liệu tài sản số (BIM hoàn công), quản lý không gian hiệu quả, bảo trì chủ động, tối ưu năng lượng, hỗ trợ cải tạo.

Các lợi ích BIM này, đặc biệt là tiết kiệm chi phí và rút ngắn tiến độ, chủ yếu đến từ khả năng tự động hóa.

3.2. Xu hướng Số hóa và Yêu cầu Pháp lý Bắt buộc

• Chuyển đổi số ngành xây dựng: BIM là nền tảng cho số hóa, một xu hướng toàn cầu không thể đảo ngược.

• Quy định bắt buộc áp dụng BIM: Chính phủ Việt Nam đã ban hành Quyết định 258/QĐ-TTg (ngày 17/03/2023) phê duyệt lộ trình bắt buộc áp dụng BIM cho các dự án đầu tư xây dựng mới, đặc biệt là công trình cấp I, cấp đặc biệt (từ 2023/2024) và cấp II (từ 2025/2026) tùy nguồn vốn. Tệp tin BIM trở thành một phần hồ sơ thiết kế và hoàn công. Quyết định 348/QĐ-BXD (ngày 02/04/2021) cung cấp hướng dẫn chung.

Điều này có nghĩa là BIM không còn là lựa chọn mà là yêu cầu "phải có" cho nhiều dự án, buộc doanh nghiệp phải thích ứng.

3.3. Thời điểm vàng để bắt đầu học Revit và BIM

Với lợi ích rõ ràng và quy định pháp lý, bây giờ là lúc tốt nhất để các cá nhân và doanh nghiệp, đặc biệt là người dùng AutoCAD, bắt đầu tìm hiểu và học Revit, chuyển đổi sang quy trình BIM. Hiện nay, các công cụ về AI cũng như khả năng tiếp cận thông tin tại Việt Nam không thua kém bất kỳ quốc gia nào trên thế giới, đừng để những rào cản về chi phí nhỏ ban đầu ngăn bạn đến với năng lực cạnh tranh vượt trội trên thị trường trong tương lai.

Kết luận: Chuyển đổi từ AutoCAD sang Revit/BIM là tất yếu
Sự khác biệt giữa AutoCAD và Revit đại diện cho sự chuyển dịch từ tư duy tạo bản vẽ sang tư duy xây dựng mô hình thông tin. Quy trình BIM, với sự hỗ trợ của các công cụ như Revit và khả năng tự động hóa, mang lại hiệu quả vượt trội về chi phí, thời gian, chất lượng và quản lý vòng đời công trình.  Tại Việt Nam, với Quyết định 258/QĐ-TTg, BIM đã trở thành yêu cầu bắt buộc cho nhiều dự án. Đây là thời điểm không thể tốt hơn để bắt đầu hành trình chuyển đổi sang BIM, nâng cao kỹ năng và đón đầu tương lai số hóa ngành xây dựng.

Quyết định 258/QĐ-TTg: https://datafiles.chinhphu.vn/cpp/files/vbpq/2023/3/258-ttg.signed.pdf
Quyết định 348/QĐ-BXD: https://xaydung.gov.vn/Images/FileVanBan/BXD_348-QD-BXD_02042021_TLHDCapdungMohinhthongtincongtrinh(BIM).pdf